Ruim 25 jaar neoliberaal ‘centrumrechts’ beleid heeft ervoor gezorgd dat sociale zekerheden en grondrechten zijn overgelaten aan de op winst beluste vrije markt. Hierdoor zijn niet alleen voorzieningen uitgehold, maar is ook de veilige fundering voor solidariteit ondergraven. Tuurlijk, marktwerking kan ook gezonde concurrentie en innovatie brengen, maar vraagt vooral doelmatigheid en efficiëntie voor de korte termijnwinst.
Sociale voorzieningen en grondrechten -als sport, zorg, woonruimte, OV, onderwijs, buurthuizen, verenigingen- leveren geen directe winst op, maar bespáren latere hogere kosten. Besparing op deze voorzieningen wordt betaald met eenzaamheid, armoede, ongezondheid, ongelijkheid.
In tijden van crisis verdwijnt solidariteit, wordt het ieder voor zich, en wordt de ander -die ook aanspraak moet maken op dezelfde beperkte voorzieningen- de vijand in de strijd voor overleving. Simplistische oplossingen wijzen naar een zondebok, één schuldige van de ellende.
Zo wordt ‘de buitenlander’, ‘de immigrant’, ‘de vluchteling’, kortom ‘de vreemde andere’ aangewezen als dé oorzaak van alle tekortkomingen. En wordt sociaal (doorgaans links) beleid, waarbij op een menselijke manier met ‘anderen’ wordt omgegaan, als nóg een bedreiging gezien.
In tijden van schaarste ‘moet’ worden gejaagd op profiteurs, op misbruikers van ons sociale vangnet, op fraudeurs, op Bulgaren, (…) Woede wordt makkelijk aangewakkerd, want het gevoel van onrecht is toch al groot bij ongelijkheid. Harde maatregelen en straffen worden geëist.
De menselijke maat verdwijnt als sneeuw voor de zon bij de jacht op zondebokken. Sterker nog, de Mens verdwijnt wanneer in steeds abstractere termen over ‘de schuldigen’ wordt gesproken. Ontmenselijking is een angstaanjagend glijdende schaal.
Maar wie zoekt naar een schuldige vindt zelden een oplossing. In een ziek systeem kan je poppetjes straffen/ontslaan wat je wilt, maar daardoor wordt het systeem niet ineens beter. Zo gaat harder, egoïstischer, intoleranter beleid een land niet gelijker en eerlijker maken.
Zolang beleid gericht is op bezuinigingsopgaven en afschuiven van verantwoordelijkheid, zullen ongelijkheid en ontevredenheid alleen maar toenemen. Net als de hang naar simplistische, populistische oplossingen.
In Groot-Brittannië staat één op de vijf steden op rand van faillissement, waardoor nóg meer sociale voorzieningen gesloten worden. Van openbare toiletten tot schuld-hulpverlening, buurthuizen en verenigingen dicht. Sociale cohesie en vangnetten kapot.
Ook ons land gaat niet nog 25 jaar neoliberaal centrumrechts beleid overleven, als de gaten in ons sociale vangnet niet gedicht worden. En al helemaal niet zo lang als onze grondrechten verder worden ondergraven door simplistische, lege (f)oplossingen van radicaal rechts.
Nederlanders hebben een sociale (niet hetzelfde als socialistische) overheid nodig die de basis voor de burger weer op orde maakt. Ja, dat kost in eerste instantie geld, maar het is een investering die hogere kosten in de toekomst gaat besparen.
Dit móet in Europees verband. De EU is de Vereniging van Eigenaren (VVE) van onze woon- en leefomgeving. Internationale problemen als criminaliteit, klimaat, energie en immigratie houden niet bij de voordeur op. “Nederlanders op één” betekent ook samenwerken met de buren.
Je eigen flatje kan je net zo gezellig inrichten als je wil, maar als je niet gezamenlijk in de VVE de kosten draagt voor onderhoud, gevelisolatie, dubbel glas, een schoon trappenhuis, een waterdicht dak en stevige fundering, wordt behaaglijk en veilig wonen onbetaalbaar.
Neoliberalisme is ook niet compleet verkeerd. Door marktwerking vindt ook natuurlijke selectie plaats en worden innovaties noodzakelijk (om concurrerend te blijven). Maar de manier waarop dit is toegepast op publieke voorzieningen en basisbehoeften merken we nu de gevolgen van.
Dat is geen “D66-beleid”. Dat is dezelfde kortzichtige onzin in dezelfde categorie als ‘D66-rechters’. We leven in een democratie met coalities en compromissen. De laatste decennia hebben we voornamelijk centrumrechts beleid gezien. (Natuurlijk komt dit deels overeen met visie van middenpartijen als D66.)
Hoe gaan we ervoor zorgen dat extreemrechts wordt gestopt?
Allereerst door oog te hebben voor de problemen die spelen in je eigen omgeving, NL, en deze te benoemen. Links heeft nogal de neiging om te roepen ‘oh, maar kijk die zielige vluchteling!’ of ‘kijk het klimaat!’. Daardoor lijken ze losgezongen van de dagdagelijkse problemen.
Dat oorzaken van problemen in onze Nederlandse omgeving in het verlengde liggen van internationale ontwikkelingen (klimaat, oorlog, ondermijning, criminaliteit) en dat daar in Europese samenwerking dus ook de oplossingen gevonden moeten worden… …is complex en vaak letterlijk ver van je bed.
En door te erkennen dat ‘ze’ er niet helemaal naast zitten met hun wantrouwen in de overheid en frustratie over ongelijkheid. Wilders cs. zijn goed in het adresseren van pijnpunten, maar beroerd in hun ‘analyse’ van oorzaken en oplossingen. Feiten en context helpen.
Beleid -lokaal, landelijk en Europees- moet dus gericht zijn op samen, niet op ieder-voor-zich. Niet op ‘het recht van de sterkste’, want dat brengt onrecht voor de zwakkeren.
Ieder Kabinet met PVV en BBB gesteund door VVD en NSC verzwakt solidariteit.
Doe. Het. Niet.
Yorumlar